Gừng là một trong những loài dược liệu quen thuộc và phổ biến nhất trong gian bếp và tủ thuốc của người Việt. Có tên khoa học là Zingiber officinale, gừng thuộc họ Gừng (Zingiberaceae) và đã được sử dụng trong y học cổ truyền châu Á từ hàng ngàn năm trước. Không chỉ là một gia vị tạo hương thơm và vị cay nồng hấp dẫn, gừng còn được ví như “vị thuốc ấm” giúp chống lại cái lạnh, phòng cảm mạo và hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả.
Trong những ngày giao mùa, trời trở lạnh hay mưa gió kéo dài, một tách trà gừng ấm nóng hay vài lát gừng trong nồi canh cũng có thể mang lại cảm giác dễ chịu, xua tan cảm lạnh và giữ cơ thể khỏe mạnh.
Gừng chứa nhiều hoạt chất có tác dụng y học rõ rệt như:
Gingerol: thành phần chính tạo nên mùi cay đặc trưng, có tác dụng chống viêm, kháng khuẩn và chống oxy hóa mạnh,
Shogaol, zingerone: hình thành khi gừng được làm khô hoặc nấu chín, giúp giảm đau và tăng khả năng kháng viêm,
Tinh dầu gừng (ginger essential oil): chứa sesquiterpenes giúp làm ấm cơ thể, lưu thông khí huyết.
Tính ấm và cay của gừng giúp kích thích lưu thông khí huyết, đặc biệt hiệu quả khi cơ thể bị lạnh tay chân, lạnh bụng hoặc đau nhức xương khớp do lạnh. Gừng thường được dùng:
Dạng trà nóng, nước sắc,
Dùng ngâm chân hoặc xông hơi, giúp cơ thể ấm lên từ bên trong.
Gừng có khả năng giải biểu – phát tán phong hàn trong y học cổ truyền. Vì vậy, khi có dấu hiệu hắt hơi, sổ mũi, ớn lạnh nhẹ, dùng gừng sớm có thể ngăn cảm lạnh tiến triển nặng hơn. Gừng giúp:
Giảm viêm họng, giảm ho, thông mũi,
Làm ấm phổi và tăng sức đề kháng tự nhiên.
Trong mùa lạnh, hệ tiêu hóa thường hoạt động chậm hơn, dễ sinh đầy bụng, khó tiêu, lạnh bụng. Gừng là vị thuốc:
Kích thích tiết dịch tiêu hóa, tăng nhu động ruột,
Giảm triệu chứng buồn nôn, nôn, chướng hơi,
Đặc biệt phù hợp với người ăn uống không tiêu, người già hoặc trẻ nhỏ.
Tính ấm và kháng viêm tự nhiên của gừng giúp:
Giảm đau khớp, đau lưng do lạnh,
Dùng gừng giã nát đắp ngoài, hoặc ngâm gừng nóng với muối để làm dịu cơn đau.
Gingerol có khả năng kích hoạt hệ miễn dịch, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus gây bệnh mùa lạnh, đồng thời chống viêm hiệu quả với các chứng viêm họng, viêm đường hô hấp trên.
Nguyên liệu: 3–5 lát gừng tươi + 1 thìa mật ong + 200ml nước nóng
Cách dùng: Uống vào buổi sáng hoặc tối, giúp làm ấm bụng, giữ ấm cổ họng và tăng sức đề kháng.
Gừng băm nhuyễn dùng nấu cháo trắng, canh gà, canh sườn, tạo vị thơm cay nồng và hỗ trợ tiêu hóa, làm ấm tỳ vị.
Nguyên liệu: 1 củ gừng đập dập + muối hột + 2 lít nước nóng
Ngâm chân mỗi tối 15–20 phút giúp lưu thông máu, giữ ấm cơ thể và dễ ngủ hơn.
Tinh dầu gừng hoặc nước gừng ấm dùng xoa bóp vùng cổ, lưng, khớp gối khi bị đau nhức hoặc lạnh co cứng.
Không nên dùng quá nhiều gừng mỗi ngày (chỉ nên ~5g/người lớn), tránh gây nóng trong,
Người đang bị sốt cao, nhiệt miệng, nóng trong không nên dùng gừng,
Phụ nữ có thai có thể dùng gừng với liều lượng vừa phải để giảm buồn nôn, nhưng cần tham khảo ý kiến bác sĩ,
Tránh dùng gừng khi đang chảy máu, đau dạ dày do viêm loét nặng, hoặc đang dùng thuốc chống đông máu.
Gừng không chỉ là một loại gia vị quen thuộc mà còn là vị thuốc quý trong mùa lạnh, giúp giữ ấm cơ thể, phòng cảm mạo, giảm đau nhức và hỗ trợ tiêu hóa hiệu quả. Với cách sử dụng đa dạng, đơn giản và dễ kết hợp trong bữa ăn hằng ngày, gừng thực sự là người bạn đồng hành lý tưởng cho sức khỏe mùa đông.
Website: An Khang
